Het Kempenmuseum in Eersel is gevestigd in een monumentale langgevelboerderij uit 1890, inclusief de oude varkensstal en graanschuur. Het ensemble van boerderij, stal en schuur is in 2002 aangewezen als gemeentelijk monument.
Voorheen bekend als het museum de Acht Zaligheden, wordt hier het Kempische boerenleven tussen 1850 en 1950 levend gehouden. Na ruim 40 jaar is het tijd voor modernisering van het museum en een meer regionale oriëntatie. Met de vernieuwing wil het Kempenmuseum een breder publiek aanspreken en beter in verbinding staan met onderwijs- en erfgoedinstellingen, de toeristenbranche, regionale verenigingen en zakelijke netwerken.
In samenwerking met Kinkorn hebben we de transformatie en modernisering van het museum vormgegeven door de voormalige graanschuur te herbestemmen tot centraal bezoekerscentrum. In dit publiek toegankelijke gebouw worden toeristen ontvangen, kun je op een interactieve manier informatie inwinnen over de Kempenregio en zijn er faciliteiten voor lezingen en kleine voorstellingen. Ook de Canon van de Kempen wordt hier permanent tentoongesteld.
Het Kempenmuseum krijgt daarnaast een vernieuwd facilitair centrum in het voormalige Speulhuis. Aan de museumboerderij worden bescheiden aanpassingen gedaan om ruimte te geven aan een nieuw interieur met eigentijdse exposities.
Bouwhistorie graanschuur
Rechts van de boerderij aan de Kapelstraat staat een vrijstaande graanschuur. De houten schuur met stenen voetmuurtjes werd in 1942 gebouwd als open kapschuur met gebinten en andere onderdelen die tijdens de Tweede Wereldoorlog ‘gevonden’ en voorhanden waren. Het oorspronkelijke bouwwerk werd op een rechthoekige plattegrond met lage zijbeuk opgebouwd uit een vijftal dwarsgebinten met stijlen op gemetselde poeren. De kapconstructie is opgebouwd uit houten A-spanten met gordingen waarop de panlatten zijn aangebracht en heeft een kenmerkend, samengesteld pannendak. Aan de binnenzijde zijn de oud-Hollandse pannen later voorzien van strodokken. In de jaren ’70 zijn de blinde, houten gevels aangebracht, net als de stenen voorgevel met hoge schuurdeur en enkele betonnen stalramen.
Concept nieuwe buitenschil
De oorspronkelijke functie van de graanschuur is nauwelijks nog afleesbaar. Wel geeft de huidige schuur de ontwikkeling van het perceel weer en herinnert aan het oorspronkelijke agrarische karakter van het buitengebied van Eersel.
De gebintconstructie dateert uit de periode van de oorspronkelijke bouw en is als hoofddraagconstructie nog in goede staat. Behoud van het monumentale interieur vormt daarom een waardevol uitgangspunt voor het ontwerp van de herbestemming. In het nieuwe bezoekerscentrum staan de oude dwarsgebinten vrij in de centrale ruimte. Om verbinding met de openbare ruimte en de publieke functie te benadrukken, staan de monumentale houten stijlen met hun gemetselde poeren als voeten op een doorgaande vloer van gebakken straatklinkers.
Het concept van de nieuwe geïsoleerde buitenschil onderstreept op zorgvuldige wijze de monumentaliteit: een nieuwe houten buitenafwerking is als een gelijkvormige stolp over de graanschuur geplaatst. Bij toevoegingen is rekening gehouden met omkeerbaarheid en is de historische gelaagdheid gerespecteerd door nieuwe materialen en details duidelijk afleesbaar te maken. Sparingen en ruime vensters in de nieuwe buitenschil bieden een doorkijkje naar het interieur en interessante details in de huidige gevelaanzichten.
In het raadsbesluit van mei 2022 zijn de plannen vastgesteld, zoals gepresenteerd in ons Bidbook ‘Innovatie door Schaarste’. Het Voorlopig Ontwerp wordt verder uitgewerkt tot Definitief Ontwerp. Hierbij werken wij gelijktijdig aan het ontwerp van de museumtuin en het aansluitende Poeliejoepark met de verbinding naar de Markt van Eersel. Daarmee krijgt niet alleen de museale ervaring binnen in het Kempenmuseum een boost, maar zal ook de museale benadering vanuit het dorp en regio een duidelijke verbetering krijgen.
Wij werken tijdens dit project samen met de Gemeente Eersel (opdrachtgever), Kinkorn (museaal ontwerp), het Kempenmuseum (gebruikers), Atelier-TR (installatieadvies), Franken (projectmanagement) en Siem van Beek (constructeur).
